تز دکتری در رشته‌های شهرسازی و عمران هر دو به بهبود و توسعه محیط‌های شهری و زیرساخت‌های عمرانی مرتبط هستند، اما تفاوت‌های اساسی در رویکرد، اهداف پژوهشی و حوزه‌های تمرکز این دو رشته وجود دارد. در ادامه تفاوت‌های اصلی بین این دو رشته و نحوه انجام تز دکتری در آن‌ها توضیح داده شده است:
1. تمرکز رشته‌ها
شهرسازی: شهرسازی (Urban Planning یا Urban Design) بیشتر به طراحی و مدیریت محیط‌های شهری، برنامه‌ریزی کاربری زمین، بهبود کیفیت زندگی شهری و توسعه پایدار شهرها می‌پردازد. تمرکز شهرسازی بیشتر بر جنبه‌های اجتماعی، فرهنگی، زیست‌محیطی و اقتصادی شهرها است و تزهای دکتری در این حوزه به بررسی برنامه‌ریزی شهری، توسعه پایدار، حمل‌ونقل شهری، اقتصاد شهری، سیاست‌گذاری و تعاملات فضایی-اجتماعی می‌پردازند.
عمران: رشته مهندسی عمران بیشتر بر طراحی، ساخت و مدیریت زیرساخت‌های فیزیکی مانند پل‌ها، جاده‌ها، ساختمان‌ها، سدها، تونل‌ها و شبکه‌های آب و فاضلاب تمرکز دارد. در تزهای دکتری عمران، مسائل مربوط به پایداری سازه‌ها، مهندسی زلزله، هیدرولیک، ژئوتکنیک، حمل‌ونقل، و بهینه‌سازی ساخت و ساز مورد مطالعه قرار می‌گیرند.
رویکرد شهرسازی به طور کلی چند‌بعدی است و شامل بررسی‌های اجتماعی، فرهنگی، محیطی و اقتصادی می‌شود.
تحقیق در زمینه شهرسازی نیازمند مطالعات میدانی، تحلیل داده‌های آماری و بررسی ابعاد انسانی و روانشناختی در طراحی فضاهای شهری است. تزهای دکتری معمولاً به موضوعاتی مانند توسعه پایدار شهری، کاهش آلودگی، طراحی فضاهای عمومی، حمل‌ونقل شهری، و بهبود کیفیت زندگی شهری می‌پردازند.
در شهرسازی، توجه زیادی به مشارکت اجتماعی و تعامل با جامعه محلی وجود دارد.
عمران:
پژوهش‌های دکتری در عمران بیشتر بر جنبه‌های فنی، مهندسی و محاسباتی متمرکز هستند. در این رشته، مسائل مربوط به پایداری سازه‌ها، تحلیل و طراحی مهندسی، مهندسی زلزله، و دینامیک سازه‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است.
تحقیقات مهندسی عمران معمولاً از روش‌های کمی، مانند تحلیل‌های ریاضی، شبیه‌سازی‌های کامپیوتری، و آزمایش‌های آزمایشگاهی استفاده می‌کند.
تمرکز عمران بیشتر بر روی پایداری و بهبود زیرساخت‌ها و تکنولوژی‌های نوین ساخت است.
شهرسازی: نتایج پژوهش‌های شهرسازی بیشتر در بهبود کیفیت زندگی شهروندان، طراحی فضاهای شهری کارآمد و توسعه پایدار شهرها تأثیر می‌گذارد. اثرات مستقیم آن بر روی سیاست‌گذاری‌های شهری، مدیریت ترافیک و توسعه زیرساخت‌های اجتماعی مشاهده می‌شود.
عمران: نتایج تحقیقات عمران عمدتاً به بهبود زیرساخت‌های فیزیکی شهرها، افزایش پایداری سازه‌ها، کاهش خطرات بلایای طبیعی و افزایش بهره‌وری در ساخت‌وساز منجر می‌شود.
انجام تز دکتری شهرسازی با انجام تز دکتری عمران چه تفاوت هایی دارد ؟
شهرسازی بیشتر بر برنامه‌ریزی و طراحی شهری با تمرکز بر عوامل اجتماعی، فرهنگی و زیست‌محیطی تأکید دارد، در حالی که مهندسی عمران به زیرساخت‌های فنی و سازه‌های مهندسی مانند جاده‌ها، پل‌ها و ساختمان‌ها می‌پردازد.
تز دکتری در شهرسازی معمولاً به ابعاد انسانی و اجتماعی شهرها متمرکز است، در حالی که در عمران، جنبه‌های مهندسی و تکنیکی بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد.
